Όταν ξεκινά κανείς να μιλάει με τον Πάτρικ Σουμάχερ, αντιλαμβάνεται αμέσως ότι έχει να κάνει με έναν θεωρητικό της αρχιτεκτονικής. Η συζήτησή μας θα μπορούσε εύκολα να ξεφύγει, όμως η γερμανική πειθαρχία του τον διευκόλυνε να επικεντρωθεί στη σχέση της αρχιτεκτονικής με το κρασί και στην τάση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στο εξωτερικό, όπου ολοένα και περισσότερα οινοποιεία αναζητούν την προβολή όχι μόνο μέσω του κρασιού που παράγουν, αλλά και μέσω του πρωτοποριακού σχεδιασμού των εγκαταστάσεών τους από διάσημους αρχιτέκτονες. Λάτρης και ο ίδιος των, λευκών κυρίως, κρασιών, με ιδιαίτερη αδυναμία στο Grunevertliner και το Sauvignon blanc, δεν δυσκολεύεται καθόλου να συσχετίσει το κρασί με την αρχιτεκτονική, ως προϊόν το οποίο, «όπως και η αρχιτεκτονική, διαθέτει διαφορετικά επίπεδα εκλεπτυσμού και περιέχει πολλά στοιχεία που συνδέουν την απόλαυση με την πολυτέλεια, την αριστεία και τη δεξιοτεχνία».
Έχοντας κατά νου αυτόν τον συσχετισμό, το διάσημο αρχιτεκτονικό γραφείο Zaha Hadid Architects –του οποίου ηγείται ο Πάτρικ Σουμάχερ μετά τον αιφνίδιο θάνατο της Ζάχα Ζαντίντ τον περασμένο Μάρτιο– ανέλαβε το 2001 να σχεδιάσει ένα περίπτερο για το οινοποιείο Lopez de Heredia στη Rioja της Ισπανίας. Επρόκειτο στην ουσία για ένα κέλυφος, το οποίο κάλυψε ένα παλαιότερο κτίριο του οινοποιείου και η κεντρική ιδέα, όπως εξηγεί ο κ. Σουμάχερ, ήταν «μια νέα φιάλη για ένα παλαιό κρασί».
Η ιδέα της φιάλης ως ιδιαίτερου αντικειμένου οδήγησε λίγα χρόνια αργότερα στον σχεδιασμό ενός μπουκαλιού για το περιορισμένης παραγωγής ερυθρό κρασί Ιcon Hill του Αυστριακού παραγωγού Leo Ηillinger. H φιάλη, το σχήμα της οποίας θυμίζει καλλίγραμμη γυναικεία φιγούρα, χαρακτηρίζεται μεταξύ άλλων από τη μικρή κοιλότητα που οι εμπνευστές της σχεδίασαν στη βάση της, προκειμένου να συγκεντρώνεται εκεί το οίδημα που δημιουργείται σε ορισμένα ερυθρά κρασιά παλαίωσης.
Τα οινοποιεία, λοιπόν, από βιομηχανικά λειτουργικά κτίρια βλέπουμε σταδιακά, με την επισκεψιμότητα που διαθέτουν, να μετατρέπονται πλέον σε τελετουργικά και εκπαιδευτικά κτίρια, όπου ο επισκέπτης κινείται, βλέπει, οσφραίνεται. Πώς ανταποκρίνεται η μοντέρνα αρχιτεκτονική σε αυτήν τη νέα τάση;
Αναμφισβήτητα υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον γι’ αυτή την αλλαγή, η οποία ωστόσο δεν αφορά μόνο στον χώρο του κρασιού. Ανάλογες αλλαγές συμβαίνουν και σε άλλες βιομηχανίες, όπως του αυτοκινήτου για παράδειγμα, όπου σταδιακά οι χώροι παραγωγής γίνονται επισκέψιμοι για το κοινό. Πρόκειται για μια γενικότερη τάση κατανόησης της παραγωγής ενός προϊόντος και όχι απλώς την αγορά του. Στον χώρο της γεύσης, είμαστε πλέον όλοι εξοικειωμένοι με την ιδέα της ανοιχτής κουζίνας. Υπάρχουν μέχρι και εστιατόρια που κρεμούν τα κρέατα για να σιτέψουν στην αίθουσα του δείπνου. Έτσι ο πελάτης έχει άμεση σχέση με αυτό που τρώει. Ακόμη και στα σύγχρονα μουσεία υπάρχει πλέον η τάση για προσβάσιμα στο κοινό εργαστήρια αποκατάστασης των έργων τέχνης.
Ως υπέρμαχος της παραμετρικής αρχιτεκτονικής, πιστεύετε ότι μπορεί αυτή να εφαρμοστεί και στον σχεδιασμό σύγχρονων οινοποιείων;
Οι αρχές της παραμετρικής αρχιτεκτονικής με τη χρήση αλγόριθμων για την παραγωγή μοντέλων εφαρμόζονται στα πάντα, από τον σχεδιασμό επίπλων έως τον σχεδιασμό μεγάλων δημόσιων κτιρίων. Σε ό,τι αφορά το κρασί, συγκεκριμένα, μπορεί για παράδειγμα να εφαρμοστεί στον τρόπο οργάνωσης των διαφορετικών τύπων κρασιού στην αποθήκευση και την παρουσίασή τους μέσα σε ένα κελάρι. Η παραμετρική αρχιτεκτονική βασίζεται στην αρχή της σύμπραξης πολλών διαφορετικών στοιχείων που μαγνητίζουν το ένα το άλλο και δημιουργούν μια δυναμική ισορροπία.
Έτσι όπως την περιγράφετε, θυμίζει πολύ την τέχνη της παραγωγής ενός κρασιού, όπου πολλά διαφορετικά στοιχεία συμπράττουν για τη δημιουργία του.
Απολύτως. Άλλωστε ο παραμετρισμός είναι εμπνευσμένος από τη φύση, όπου κανείς δεν οργανώνει τα πράγματα σε επίπεδα πλέγματα. Τα πάντα αποτελούνται από διαδικασίες και στοιχεία που είναι αλληλένδετα μεταξύ τους. Εμείς χρησιμοποιούμε αυτά τα δυναμικά μοντέλα, χρησιμοποιούμε όμως και τη διαδικασία της εξέλιξης προκειμένου να εξελίξουμε τις φόρμες μας. Δεν τις εφευρίσκουμε, τις εξελίσσουμε με σκοπό τη δημιουργία χώρων όπου είναι αισθητή η παρουσία των διαφορετικών στοιχείων, όπως ακριβώς και στη φύση.
Ολοκληρώνοντας τη συζήτησή μας, ο κ. Σουμάχερ συμφωνεί ότι η χρήση των υλικών, του φωτός, της κίνησης μέσα στον χώρο, ούτως ώστε οι επισκέπτες να έχουν τη δυνατότητα να ενεργοποιήσουν όλες τις αισθήσεις που απαιτούνται για να κατανοήσουν το κρασί, είναι τελικά μια πρόκληση για τη μοντέρνα αρχιτεκτονική. «Όπως και σε όλα τα υπόλοιπα πεδία, έτσι κι εδώ η αρχιτεκτονική χρησιμοποιείται ως εργαλείο προβολής της ποιότητας και όχι της ποσότητας του προϊόντος, με την επιλογή συγκεκριμένων υλικών και τη δημιουργία μιας εμπειρίας μέσω του συνόλου των αισθήσεων», καταλήγει.
INFO Πάτρικ Σουμάχερ – Patrik Schumacher
Γεννήθηκε στη Βόννη το 1961.
Σπούδασε Φιλοσοφία και Αρχιτεκτονική στη Βόννη, στο Λονδίνο και στη Στουτγάρδη.
Το 1988 άρχισε να εργάζεται στο αρχιτεκτονικό γραφείο Zaha Hadid Architects.
To 2015 ανέλαβε τα ηνία του γραφείου, μετά τον αιφνίδιο θάνατο της Ζάχα Χαντίντ.
Το Grape τον συνάντησε στην Costa Navarino, όπου συμμετείχε στο Αthens Democracy Forum.