Tην έχουν αποκαλέσει «Disneyland του κρασιού». Ο χαρακτηρισμός σαφώς την αδικεί, αν και πραγματικά η Napa Valley είναι η χαρά κάθε λάτρη του κρασιού. Και όχι μόνο. Δεν είναι ανάγκη να συγκαταλέγεται κανείς στους γνώστες για να καταλάβει τη μαγεία αυτής της υπέροχης κοιλάδας της Καλιφόρνιας, η οποία μέσα σε λίγες μόνο δεκαετίες, χάρη κυρίως στις προσπάθειες του θρυλικού πλέον Ρόμπερτ Μοντάβι, κατάφερε να αναδειχθεί σε μία απο τις πιο σημαντικές οινοπαραγωγούς περιοχές του κόσμου. Όσοι λατρεύουν την υψηλή γαστρονομία βρίσκουν εδώ τον παράδεισό τους, καθώς η Νάπα διαθέτει τα περισσότερα βραβευμένα με αστέρια Michelin εστιατόρια ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο από οπουδήποτε αλλού στον πλανήτη.
Yψηλή γαστρονομία, λοιπόν, υπέροχα κρασιά και όλα αυτά μέσα σε ένα περιβάλλον απίστευτα φιλικό, με τη γνωστή απλότητα που χαρακτηρίζει τους Αμερικανούς. Εδώ δεν συναντά κανείς ύφος χιλίων καρδιναλίων ούτε διάθεση επίδειξης γνώσεων γύρω από το κρασί και τη γαστρονομια. Αντιθέτως, μια διάθεση ανοιχτή σε όλους, γνώστες και μη, μυημένους ή όχι στον κόσμο του κρασιού. To τοπίο θυμίζει σε πολλά σημεία Ελλάδα. Με μια μεγάλη διαφορά. Όπου και να γυρίσει κανείς το βλέμμα του, πουθενά δεν θα αντικρίσει την παραμικρή ασχήμια. Τα πάντα είναι περιποιημένα, προσεγμένα μέχρι την παραμικρή τους λεπτομέρεια, στημένα έτσι ώστε να ικανοποιούν όλες τις αισθήσεις του επισκέπτη. Η St Helena Highway, ο βασικός οδικός άξονας της περιοχής, γύρω από τον οποίο απλώνονται χιλιόμετρα αμπελώνων, περνά μέσα από μικρές πόλεις, όπως η Oakville, το Rutherford, η Υοuntville. Παντού συναντά κανείς υπέροχα μικρά μαγαζάκια, καφέ, εστιατόρια, ακόμη και τα βενζινάδικα είναι σαν βγαλμένα απο σκηνικό…
Arista Winery
Έχοντας επιλέξει να μείνουμε στη Sonoma, γειτονική στη Napa περιοχή, η οποία, αν και λιγότερο διάσημη, παράγει επίσης εξαιρετικά κρασιά, είχαμε την ευκαιρία να εξερευνήσουμε αμπελώνες και οινοποιεία που παράγουν κυρίως Pinot Noir και Riesling. Το Arista, ένα boutique οινοποιείο το οποίο παράγει εξαιρετικά Pinot Noir, ήταν ο πρώτος μας σταθμός φτάνοντας απογευματάκι στη Sonoma. Ένα ξύλινο χαμηλό κτίριο, περιτριγυρισμένο από έναν υπέροχο ιαπωνικό κήπο, το τέλειο σκηνικό για την πρώτη γευστική δοκιμή, η οποία περιλάμβανε τέσσερα κρασιά. Ξεκινήσαμε με ένα Riesling, δοκιμάσαμε δύο εξαιρετικά Pinot Noir και ολοκληρώσαμε με ένα Zinfandel, την τοπική ποικιλία της Καλιφόρνιας.
Ridge Vineyards
Το πρώτο οινοποιείο της ιστορικής εταιρείας Ridge Vineyards βρίσκεται σε υψόμετρο 700 μ., σε απόσταση μόλις 10 χιλιομέτρων από το Cupertino της Silicon Valley, και οφείλει την ονομασία του στην κορυφογραμμή του Monte Bello (Ridge = κορυφογραμμή). Εμείς όμως βρισκόμαστε στη Sonoma και έτσι επισκεφτήκαμε το δεύτερο και βορειότερο οινοποιείο Ridge στα Lytton Springs, το οποίο αγοράστηκε από τη Ridge το 1991. Το οινοποιείο είναι χτισμένο με στρώματα άχυρου και με άργιλο από τον αμπελώνα, ενώ λειτουργεί κυρίως με ηλιακή ενέργεια, ακολουθώντας ένα βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης. Στα Lytton Springs, η Ridge εξειδικεύεται στην παραγωγή αξέχαστων κρασιών από Zinfandel. Δουλεύοντας με πολύ παλιά αμπέλια της παρεξηγημένης μέχρι τότε ποικιλίας, ο 80χρονος σήμερα Paul Draper, ένας ζωντανός θρύλος του αμερικανικού κρασιού και οινοποιός της Ridge από το 1969, κατάφερε να δημιουργήσει πραγματικά αριστουργήματα από Zinfandel με τη γνωστή «hands-off» προσέγγιση που τον έκανε διάσημο. Βέβαια η ετικέτα «Monte Bello Cabernet Sauvignon» από την εκμετάλλευση του Monte Bello αποτελεί μέχρι και σήμερα τη σημαία της Ridge καθώς ‒πέραν της αναμφισβήτητης αξίας του‒ η εσοδεία του 1971 έλαβε εξαιρετικές κριτικές στη Γευστική Δοκιμή του 1976 στο Παρίσι.
Kendall-Jackson
Οκτώ χιλιόμετρα βόρεια της Santa Rosa βρίσκεται το tasting room Kendall-Jackson, ενός από τα μεγαλύτερα οινοποιεία των ΗΠΑ, το οποίο όμως ‒παρά το μέγεθός του‒ φέρει κουλτούρα μικρού παραγωγού. Το 1974 ένας δικηγόρος από το Σαν Φρανσίσκο, ονόματι Jess Jackson, και η γυναίκα του Jane Kendall μετέτρεψαν ένα χωράφι 320 στρεμμάτων με αχλαδιές και καρυδιές σε αμπελώνα. Φυσικά, δεν πείραξαν τα δέντρα και έτσι σταφύλια, αχλάδια και καρύδια αλλά και κάθε είδους λαχανικά, βότανα και φρούτα καλλιεργούνται και χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα για την τροφοδοσία του οινοποιείου. Καθώς αυτή ήταν η τελευταία στάση μας για εκείνη την ημέρα, επιλέξαμε γευσιγνωσία των κρασιών με συνοδεία φαγητού με φρέσκες πρώτες ύλες από τον κήπο. Ο σεφ ξεκίνησε σερβίροντάς μας το ταίριασμα για τα δύο πρώτα κρασιά: για το Sauvignon Blanc ένα μικρό ποτηράκι με φάβα βελουτέ με λεμονοχυμό και ελαιόλαδο, και για το Chardonnay μια βάση ζύμης με τυρί κρέμα και αυγοτάραχο. Πιο παχύ κρασί, πιο παχύ ταίριασμα! Συνεχίζουμε με το ταίριασμα για τα κόκκινα: καπνιστό ζαμπόν και τυρί Carmody για το Pinot Noir, ενώ τα Syrah και Cabernet Sauvignon, που έχουν πιο γεμάτο σώμα και έντονη προσωπικότητα, συνδυάστηκαν αντίστοιχα με ψιλοκομμένη χοιρινή πανσέτα με σάλτσα BBQ και με κομματάκια χοιρινού τυλιγμένα σε ένα φύλλο μαρουλιού. Φύγαμε χαρούμενοι, σκεπτόμενοι πόσο πολύ έχει προχωρήσει η γαστρονομία και η κουλτούρα του κρασιού στην Αμερική!
Château Montelena
Η επόμενη ημέρα μάς αποκάλυψε την ομορφιά της περιοχής σε όλο της το μεγαλείο. Κατευθυνόμενοι προς το ιστορικό Château Montelena, βλέπαμε σταδιακά την πρωινή ομίχλη που καλύπτει τους αμπελώνες να υποχωρεί, δίνοντας τη θέση της σε έναν λαμπερό ήλιο και μια ευχάριστη θερμοκρασία. To Château Montelena, ένα από τα σημαντικότερα και παλαιότερα οινοποιεία της Napa, έχει ιστορία που ξεκινάει από το 1882, όταν ένας επιχειρηματίας από το Σαν Φρανσίσκο αγόρασε μια έκταση 102 εκταρίων στους πρόποδες του βουνού Saint Helena στην Calistoga, τη βορειότερη υποζώνη της Napa. Το Château χτίστηκε μέσα σε δέκα χρόνια, στα πρότυπα των γαλλικών πύργων, και λειτούργησε αρχικά με οινοποιό γαλλικής καταγωγής.
Η γειτονική λίμνη Jade και οι κινέζικοι κήποι δημιουργούν ένα υπέροχο σκηνικό, ενώ μεγάλο κομμάτι του ιστορικού Château καλύπτεται από κισσούς που το κάνουν να δείχνει ακόμα πιο ατμοσφαιρικό. Δοκιμάσαμε όλα τα κρασιά, τα οποία κινούνταν σε ένα κομψότατο ευρωπαϊκό στυλ, ενώ μια φιάλη Montelena Chardonnay του 1973 παρουσιάζεται σε ειδικές προθήκες, καθώς βαθμολογήθηκε ως το καλύτερο λευκό κρασί στη Γευστική Δοκιμή του Παρισιού το 1973.
Chapellet Winery
Κρυμμένο μακριά από τη βασική οδική αρτηρία, το μικρό αυτό οινοποιείο κατασκευάστηκε το 1968 από τον Don και τη Molly Chapellet και είναι από τα λίγα της περιοχής που παράγουν κρασί από αμπελώνες φυτεμένους σε υψόμετρο. Χτισμένο στην κορυφή των Pritchard Hills, όπου το ζευγάρι φύτεψε τους πρώτους του αμπελώνες το 1967, το ξύλινο κτίριο με την επιβλητική του σκάλα στη μέση αποτελεί ένα από τα ωραιότερα δείγματα boutique οικογενειακού οινοποιείου στην περιοχή. Η παραγωγή του είναι σχετικά μικρή για τα δεδομένα της Καλιφόρνιας, μόλις 71.000 κιβώτια, ό,τι δοκιμάσαμε ωστόσο ήταν πραγματικά εξαιρετικό. Ειδικότερα το Cabernet Las Piedras του 2013 και το Chardonnay του 2014. Οι ετικέτες ορισμένων κρασιών του κτήματος σχεδιάζονται από τη μεσαία κόρη του ζεύγους, το οποίο έχει αρχίσει σιγά-σιγά να παραδίδει τα σκήπτρα της επιχείρησης στη δεύτερη γενιά.
Inglenook Winery
Αφήσαμε πίσω το Chappellet πραγματικά με μισή καρδιά ‒καθώς ήταν από εκείνα τα μέρη που θέλεις να μείνεις για πάντα‒ για να κατευθυνθούμε προς το highlight της ημέρας μας, το οινοποιείο Inglenook, το τελευταίο απόκτημα του διάσημου σκηνοθέτη Φράνσις Φορντ Κόπολα.
Eκεί, καθισμένοι σε άνετους καναπέδες –σε αντίθεση με τα μπαρ στο όρθιο που είχαμε έως τώρα συναντήσει‒ μέσα σε μια επιβλητική αίθουσα δοκιμών, διακοσμημένη με ξύλινες βιβλιοθήκες, υπό τους ήχους κλασσικής μουσικής, γευτήκαμε με τη συνοδεία υπέροχων τυριών το εξαιρετικό λευκό Βlancaneaux 2014 από τις ποικιλίες Viognier, Marsanne και Rousanne, το ερυθρό RC Reserve Syrah 2013 και το επίσης εξαιρετικό Cabernet Sauvignon 2013. Α real treat, που λένε και οι Αμερικανοί, μια καταπληκτική εμπειρία, μέσα σε ένα ιστορικό οινοποιείο το οποίο κατασκευάστηκε το 1881 από τον Φινλανδό έμπορο γούνας Gustave Ferdinand Niebaum. Και φυσικά η σύγκριση με το άλλο οινοποιείο που διαθέτει ο κ. Κόπολα, το Francis Ford Copola Winery, ήταν αναπόφευκτη.
Copola Winery
Στο πρώτο γευτήκαμε κρασί, στο δεύτερο… πήραμε γεύση από Godfather… Περισσότερο μουσείο των ταινιών του, και κυρίως του «Godfather», και λιγότερο οινοποιείο με την κλασική έννοια, το Francis Ford Copola, το οποίο επισκεφτήκαμε την τρίτη ημέρα παραμονής μας στη Νάπα, αποτελεί έναν must σταθμό, αλλά ίσως και να δικαιολογεί και λίγο τον χαρακτηρισμό της περιοχής ως Disneyland του κρασιού. Γεμάτο παραφερνάλια και αντικείμενα από ταινίες, μεταξύ των οποίων και το διάσημο γραφείο στο οποίο καθόταν ο Μάρλον Μπράντο στην αρχική ταινία. Διαθέτει βεβαίως ένα από τα καλύτερα εστιατόρια της περιοχής, αγαπημένο –λέγεται– και του ίδιου του Κόπολα, όπου τα πιάτα συνοδεύονται από τα γνωστά Cabernet που παράγονται στους εντυπωσιακούς αμπελώνες του…
Braswood Winery
Ένα κτίριο άριστο δείγμα μοντέρνας αρχιτεκτονικής συναντήσαμε σε αυτό το οινοποιείο, που βρίσκεται στην καρδιά της St Helena. Τα κρασιά του –δοκιμάσαμε ένα ιδιαίτερο Sauvignon Blanc– πραγματικά εξαιρετικά, εκείνο όμως που μας εντυπωσίασε περισσότερο ήταν οι εγκαταστάσεις. Τρία tasting rooms –το ένα υπαίθριο–, αίθουσα τέχνης, αίθουσα που διατίθεται για γάμους και διαθέτει ακόμη και δυνατότητα φιλοξενίας των νεονύμφων, ένα εξαιρετικό εστιατόριο, το οποίο συγκεντρώνει τα μεσημέρια πολλούς από τους παραγωγούς της γύρω περιοχής. Η ιδιαίτερη υψηλή αισθητική που χαρακτηρίζει όλους τους χώρους και η σημασία στη λεπτομέρεια ήταν αυτά που μας εντυπώθηκαν περισσότερο σε αυτό το οινοποιείο, το οποίο είναι πραγματικά σχεδιασμένο για να μυεί τον επισκέπτη στον κόσμο του κρασιού.
Heitz Wine Cellars
Το ράντσο του σημερινού οινοποιείου στους ανατολικούς λόφους της St. Helena στην καρδιά της Napa Valley, στο οποίο διαμένει η οικογένεια Heitz, δεν είναι επισκέψιμο και έτσι οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν νέες και παλιές σοδειές των Heitz Wine Cellars στο tasting room λίγο έξω από τη St. Helena. Εξάλλου, σε αυτό το σημείο βρισκόταν το οινοποιείο από το ξεκίνημά του το 1961. Η δοκιμή των κρασιών προσφέρεται δωρεάν, αντίθετα με τη συνήθη πρακτική στη Napa, κάτι που δημιουργεί την εντύπωση ότι η φήμη και η λαμπρή ιστορία του οινοποιείου δεν έχουν σταθεί εμπόδια στον προσηνή χαρακτήρα του. Το οινοποιείο ιδρύθηκε το 1961 από τον οινολόγο Joe Heitz και τη σύζυγό του Alice, μετά από δεκαετή οινοποιητική μαθητεία του πρώτου ως βοηθού οινολόγου του μεγάλου δασκάλου André Tchelistcheff της Beaulieu Vineyard. Η σημαντικότερη προίκα που άφησε ο Joe Heitz στο κρασί της Καλιφόρνιας είναι η οινοποίηση single-vineyard κρασιών, με σημαντικότερο το Martha’s Vineyard Cabernet Sauvignon, σημαία της Heitz και απαραίτητο λάφυρο των συλλεκτών τα τελευταία 50 χρόνια. Οι φολκλόρ ετικέτες της Heitz δεν έχουν αλλάξει εδώ και δεκαετίες και μαρτυρούν την ιστορία του οινοποιείου. Έκπληξη αποτελεί και το επιδόρπιο Heitz Cellar Ink Grade Vineyard Port από τις πορτογαλικές ποικιλίες Touriga Nacional, Tinta Roriz, Sauzao, Tinta Cao και άλλες.
Joseph Phelps Vineyards
Μόλις τρία λεπτά από την πασίγνωστη Silverado Trail βρίσκεται ο απαράμιλλης ομορφιάς αμπελώνας της Joseph Phelps Vineyards, ο οποίος απλώνεται ειδυλλιακά στους γύρω λόφους και αποτελεί την πηγή των σταφυλιών που προορίζονται –εν μέρει– για το μυθικό Insignia. Το οινοποιείο ιδρύθηκε στο τέλος της δεκαετίας του 1960 από τον Joseph Phelps, ο οποίος αποφάσισε να προβεί σε αλλαγή καριέρας από τις κατασκευές στην οινοποιία. Το 1974 ολοκληρώθηκε το οινοποιείο και κυκλοφόρησε ένα από τα πιο σημαντικά κρασιά των ΗΠΑ και κατ’ επέκταση του κόσμου: το Insignia. Αποτελεί ένα χαρμάνι τύπου Bordeaux, που για την εσοδεία του 2013 αποτελείται από 88% Cabernet Sauvignon, 5% Petit Verdot, 3% Merlot, 3% Malbec και 1% Cabernet Franc από επιλεγμένα ιδιόκτητα αμπέλια της Napa Valley. Το δεύτερο οινοποιείο της εταιρείας στην ψυχρότερη Sonoma Coast είναι ιδανικό για την καλλιέργεια των ποικιλιών Pinot Noir και Chardonnay, πάντα από ιδιόκτητα αμπέλια.
Γνωρίζοντας την Καλιφόρνια και το κρασί της
- Η Καλιφόρνια είναι η πρώτη σε πληθυσμό και τρίτη σε έκταση πολιτεία των ΗΠΑ. Αν ήταν χώρα, θα ήταν η 8η πλουσιότερη του κόσμου.
- Με σχεδόν 1.400 χιλιόμετρα ακτής, δέκα μοίρες γεωγραφικού πλάτους και εναλλαγές βουνών, κοιλάδων και πεδιάδων, παρέχει στους οινοπαραγωγούς της αμέτρητες επιλογές για την καλλιέργεια και τη δημιουργία διαφορετικών κρασιών.
- Έχει οινική ιστορία άνω των 200 χρόνων, παρόλο που πιο γνωστή στο παγκόσμιο κοινό έγινε τα τελευταία 40 χρόνια, μετά το Judgment of Paris του 1976 (*).
- Παράγει το 90% του κρασιού των ΗΠΑ και καλύπτει το 60% της συνολικής κατανάλωσης στη χώρα.
- Οι πιο διαδεδομένες ερυθρές ποικιλίες είναι οι Cabernet Sauvignon, Merlot, Pinot Noir, Syrah και Zinfandel.
- Οι πιο διαδεδομένες λευκές ποικιλίες είναι οι Chardonnay και Sauvignon Blanc.
- Η πασίγνωστη κοιλάδα της Napa, μόλις 70 χιλιόμετρα βόρεια του Σαν Φρανσίσκο, απλώνεται ανάμεσα σε δύο μεγάλες οροσειρές: τα βουνά Mayacamas, που προστατεύουν τα αμπέλια από το κρύο στα δυτικά, και τα βουνά Vacas, που οριοθετούν και προστατεύουν την κοιλάδα από τη ζέστη της ερήμου στα ανατολικά. Έτσι δημιουργείται ένα απόλυτα ισορροπημένο μεσογειακό κλίμα, ιδανικό για ποικιλίες που χρειάζονται ελεγχόμενη ζέστη για να ωριμάσουν, όπως το Cabernet Sauvignon και το Zinfandel.
- Το Cabernet Sauvignon της Napa, γνωστό και ως Napa Cab, είναι το αρχέτυπο κρασί, σύμβολο της Napa: ένα πυκνό και φίνο ερυθρό κρασί με αρώματα μαύρων μούρων, φραγκοστάφυλου, βανίλιας, καπνού και σοκολάτας που έχει ωριμάσει σε δρύινα βαρέλια.
- Η περιοχή Sonoma, προσκείμενη στον ωκεανό και ακριβώς δυτικά της Napa Valley, είναι ιδανικότερη για τις κομψότερες, βουργουνδικές ποικιλίες Pinot Noir και Chardonnay οι οποίες απαιτούν κρύο, καθώς ευνοείται από τα κρύα ρεύματα αέρα του Ειρηνικού, που δεν ανακόπτονται από τα βουνά, αλλά και την ομίχλη που μεταφέρει δροσιά στα αμπέλια.
(*) Το γνωρίζατε;
Το 1976, ένας Βρετανός έμπορος κρασιών, ο Steven Spurrier, διοργάνωσε στο Παρίσι μια τυφλή γευστική δοκιμή μεταξύ των κορυφαίων γαλλικών και καλιφορνέζικων κρασιών. Οι κριτές ήταν όλοι Γάλλοι και προς έκπληξη όλων ανέδειξαν κορυφαία κρασιά τα καλιφορνέζικα, τόσο στην κατηγορία των λευκών (Λευκές Βουργουνδίες κόντρα σε Chardonnay της Napa) όσο και των ερυθρών κρασιών (Ερυθρά Μπορντό κόντρα σε Cabernet Sauvignon της Napa). Από τη στιγμή εκείνη, τα κρασιά από την Καλιφόρνια μπήκαν για τα καλά στον παγκόσμιο οινικό χάρτη, ενώ η ίδια η δοκιμή έγινε και ταινία («Bottle Shock», 2008) αν και δεν προβλήθηκε ποτέ στις γαλλικές αίθουσες.
Θάλεια Καρτάλη
Έχοντας κατά νου αυτόν τον συσχετισμό, το διάσημο αρχιτεκτονικό γραφείο Zaha Hadid Architects –του οποίου ηγείται ο Πάτρικ Σουμάχερ μετά τον αιφνίδιο θάνατο της Ζάχα Ζαντίντ τον περασμένο Μάρτιο– ανέλαβε το 2001 να σχεδιάσει ένα περίπτερο για το οινοποιείο Lopez de Heredia στη Rioja της Ισπανίας. Επρόκειτο στην ουσία για ένα κέλυφος, το οποίο κάλυψε ένα παλαιότερο κτίριο του οινοποιείου και η κεντρική ιδέα, όπως εξηγεί ο κ. Σουμάχερ, ήταν «μια νέα φιάλη για ένα παλαιό κρασί».
Στην Ελλάδα η κατανάλωση ερυθρού κρασιού περιορίζεται στους μήνες που έχουν κρύο – δηλαδή το μικρότερο μέρος του χρόνου. Για τους υπόλοιπους μήνες οι κύριες επιλογές μας είναι είτε το λευκό κρασί είτε η μπύρα. Αυτό όμως δεν είναι πρόβλημα του ερυθρού κρασιού. Είναι πρόβλημα δικό μας.